چرا خورشید بهترین فیلم جشنواره شد؟ - وبلاگ سال آرامش

به گزارش وبلاگ سال آرامش، خبرنگاران: خورشید که در شمار پرکاندیدترین فیلم های جشنواره بود، توانست بعضی از مهم ترین سیمرغ ها را هم به خانه ببرد. فیلم مجید مجیدی البته خیلی دیر به جشنواره رسید و تقریبا نیمی از اکران های جشنواره در روز های اول را از دست داد. فیلم بسیار کم دیده شد. در سانس های نرسیده، پسرکشی به جای خورشید به نمایش درآمد تا شانس تماشای فیلم برای تماشاگران جشنواره از دست برود. حالا با وجود همه جوایزی که فیلم از آن خود کرده است، میل برای دیدن آن دوچندان شده و همین یک نکته کافیست تا فیلم در اکران عمومی به اقبال همگانی دست یابد.

در این یادداشت نگاهی انداخته ایم به نکاتی که درباره محبوبیت خورشید مهم به نظر می رسند.

مضمون فیلم

خورشید یکی از احساساتی ترین فیلم های سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر است. فیلم مجیدی در کنار درخت گردو مهدویان همچنین مشترکا می توانند عنوان انسانی ترین فیلم این دوره را هم از آن خود کنند. یکی با موضعی شدیدا ضدجنگ و صلح طلبانه و دیگری با پرداختن به مضمونی که به یک غریبه آشنا می ماند: بچه ها کار که هرچند مردم از آن ها زیاد می شنوند و حتی در زیست روزمره خود به کرات با آن ها سروکار دارند، اما در ساختار های اجتماعی شدیدا نادیده گرفته می شوند و از محروم ترین اقشاری هستند که در ایران معاصر زندگی می کنند. پرداختن به احوالات بچه ها کار آن هم به شکلی که موقرانه و توامان با احترام به جایگاه انسانی و شان شخصیتی شان باشد نه همراه با دلسوزی و ترحم انگیزی های بی جا، از مهم ترین دلایلی است که خورشید را تبدیل به یک فیلم دوست داشتنی می نماید.

فضای نوستالژیک فیلم های مجیدی

احتمالا روز های آخر جشنواره این جمله را بار ها از زبان اهالی سینما و رسانه شنیده اید که مجید مجیدی با خورشید به فضای آشنا و قدیمی بهترین آثارش یعنی بچه های آسمان و... بازگشته است.

این بازگشت به مدل فیلمسازی مجید مجیدی در دهه هفتاد آنقدر نکته مهم و خوشحال کننده ای هست که هرچقدر ازش بگوییم، کم گفته ایم. بعد از شمار زیادی آثار ضعیف و معمولی از بید مجنون گرفته تا آنسوی ابرها، اینکه مجیدی به سینمای مالوفش رجعت کرده، خبر بسیار خوبی است. آن هم در شرایطی که پیشکسوتانی مانند کیمیایی و مهرجویی، فیلم به فیلم بدتر و دورتر از آن سویه فیلمسازشان می شوند. اما مجیدی هنوز محکم ایستاده و به ساخت فیلم های باشکوهی مانند خورشید فکر می نماید و این بسیار امیدوارکننده به نظر می رسد.

بچه های باحال و مشتی

این روز ها تصاویر متعدد و شورانگیز زیادی از بچه ها کاری که بعضی شان افغان های مهاجر هم هستند و در خورشید بازی کرده اند، در شبکه های مجازی به اشتراک گذاشته می شود و دست به دست، به همه می رسد و احتمالا با دیدنش احساسی می شوید، گریه می کنید یا بغض گلویتان را می چسبد. اغراق نکرده ایم اگر بگوییم بخش عمده ای از بار و مسئولیت فیلم را همین بچه ها خصوصاً روح الله زمانی بازیگر اصلی به دوش می کشند و تماشاگر و فیلم را تا انتها مشایعت کرده و به انتها می رسانند. وقتی بدانیم که آن ها خود بچه ها کار هستند نه بازیگر، همه چیز معنای تازه و مضاعفی هم پیدا می نماید.

اما در رابطه با کار با این بچه ها یک انتقاد خیلی بزرگ به تیم سازنده وارد است: آن هم نحوه کار و بازی دریافت از این بچه ها که معلوم است جان کنده اند تا فیلم به انتها برسد! عوامل آن ها را خواسته یا ناخواسته در موقعیتی بسیار سخت قرار داده اند. طبق گفته خودشان، روح الله مجبور بوده مدت زیادی، صحنه های داخل تونل را در آب سرد و با پایی شکسته بازی کند. صحنه هایی که احتمالا بار ها و برای ساعت های متمادی هم تکرار برداشت داشته اند. این درحالی است که قوانین بین المللی کار با بچه ها در سینما بسیار سخت گیرانه اجرا می شود.

در حالت استاندارد و حرفه ای اتحادیه اروپا، بازیگر کودک و نوجوان تنها اجازه دارد روزی شش ساعت سرصحنه حضور پیدا کند و از این شش ساعت، فقط سه ساعت اجازه دارد جلوی دوربین باشد و بازی کند، باقی زمان استراحت اوست. اما کاری که از بچه ها در فیلم خورشید کشیده شده، بسیار بیشتر و پرفشارتر از این ها بوده است. حتی اگر آن ها کودک کار هم باشند و به کار زیاد خو گرفته، اما این اصلا دلیل نمی شود که روح الله را با پای شکسته جلوی دوربین ببریم و بیاندازیم در آب سرد. برای زمانی بسیار طولانی!

داستان تاثیرگذار

داستان خورشید بسیار دلنشین و تاثیرگذار است و مورد توجه هر فردی که کمی به احساسات و عواطفش مجال بروز دهد، قرار می گیرد. داستانی غم انگیز، اما پر از رسوخ و اراده بچه های که برای نجات زندگی شان از هیچ تلاشی دریغ نمی کنند. این بچه هاگی جاری در قصه یکی از همدلی برانگیزترین ویژگی های خورشید است. مجید مجیدی که پیشتر در رنگ خدا، بچه های آسمان، باران و آواز گنجشک ها کار با بچه ها در نقش های اصلی را آزمون و خطا کرده و نشان داده به خوبی از پس دریافت بازی واقعگرایانه از بچه ها برمی آید، در خورشید هم داستانش را با چند کودک آغاز می نماید و با همان ها هم جلو می برد. داستان کودکی که برای نجات زندگی خود مجبور است کاری خلاف و پردردسر را قبول کند، روایت جذابی است که همانطور که گفته شد سویه های اجتماعی مهمی را هم در خود می پروراند.

ساختی فراتر از سینمای ایران

خورشید از نظر فنی و کیفیت ساخت، نه تنها عالی است که سطحش از معمول سینمای ایران، بالاتر می نماید. جزئیات فنی فیلم از صدابرداری و صداگذاری تا فیلمبرداری درخشان هومن بهمنش و کیفیت کارگردانی خود مجیدی، تماشاگران را غافلگیر می نماید. معلوم است همه عوامل از جان مایه گذاشته اند و بهترین خودشان را ارائه دادهند. دلیلی دیر رسیدن فیلم هم بخش اعظمش همین بود که نمی خواستند فیلم را هول هولکی بسازند.

خورشید بدون اینکه بخواهد کیفیت اجرایی را مدام با انجام کار های عجیب و غریب و ثبت تصاویر محیرالعقول به رخ تماشاگر بکشاند (کاری که مثلا روز صفر می نماید.)، او را در خود غرق می نماید. در کمال وقار و با حفظ اسلوب یک فیلم شکوهمند کلاسیک این کار را می نماید و آنقدر غنی و فکرشده است که به جنگولک بازی های مرسوم سینمای ایران در اجرا نیاز نداشته باشد.