چرا تجربه Flow یا غرقگی، حس و حال خوب و بی مانندی ایجاد می نماید؟ یک دانشمند علوم ارتباطات شرح می دهد - وبلاگ سال آرامش

به گزارش وبلاگ سال آرامش، Flow را به عنوان یک شرایط ذهنی تعریف می نمایند. شرایطی که در آن، چنان در یک فعالیت فیزیکی یا فکری غرق می شویم که گذر زمان را حس نمی کنیم. فقط بعد از این که به حال عادی بازگشتیم، متوجه می شویم که کاملاً در آن لحظه غرق شده بودیم.

هنرمندان، طراحان، پزشکان، نویسندگان و خلاصه هر فردی که یک فعالیت معین را با اوج علاقه و درگیری ذهنی انجام می دهد، می توانند شرایط فلو (Flow) را تجربه نمایند. اصطلاح غرقگی هم با توجه به همین شرح به وسیله بسیاری از مترجمام فارسی انتخاب شده. اما شاید اصطلاح خلسه را مناسب تر بدانید. نمی خواهم در خود واژه ها بمانیم، مهم آن مفهومی است که همه کمابیش تجربه نموده ایم.

سال های نو اغلب با تصمیم های نو همراه می شوند. ما تصمیم می گیریم به فرم بدنی آرمانی بازگردیم. برای دوستان و خانواده وقت بیشتری بگذاریم. لیست هر کسی ممکن است با دیگری متفاوت باشد، اما همه آنها نشان دهنده طرحی برای رسیدن چیز نو یا حداقل کمی فرق دارد.

اما در همان هنگامی که شما مشغول طرح تصمیم های سال 2022 خودهستید، امیدوارم برنامه ریزی برای رسیدن بیشتر به چیزی داشته باشید که در لیست من واقع شده است: غرقگی بیشتری را احساس کنید!

تحقیقات روانشناس Mihály Csíkszentmihályi در خصوص غرقگی در دهه 1970 آغاز شد. او آن را راز خوشبختی نامیده است. غرقگی حالتی از تجربه بهینه است که هر یک از ما می توانیم آن را در زندگی روزمره خود بگنجانیم. یکی از ویژگی های آن شادی بی حد و حصری است که به زندگی ارزش می دهد.

در سال های پس از آن، محققان دانش گسترده ای در خصوص اینکه غرقگی واقعا چیست و اینکه چگونه تجربه آن برای سلامت و رفاه کلی ما سودمند است، به دست آورده اند.

من -ریچارد هاسکی، نویسنده مقاله- استادیار رشته ارتباطات و علوم شناختی هستم و 10 سال است که در حال مطالعه غرقگی هستم. تحقیقات من نشان می دهند که وقتی مردم غرقگی را تجربه می نمایند در مغزشان چه اتفاقی می افتد.

وقتی افراد غرقگی را احساس می نمایند، در حالت تمرکز شدید قرار می گیرند. افکار آن ها به جای خود، بر یک تجربه متمرکز می شوند. آن ها حس زمان را از دست می دهند و احساس می نمایند که نوعی ادغام اعمال و آگاهی آن ها وجود دارد.

مهمتر از همه، غرقگی باعث چیزی به نام تجربه اتوتلیک می گردد. Autotelic از دو کلمه یونانی گرفته شده است: autos (خود) و telos (سرانجام یا هدف). تجربیات اتوتلیک کار هایی هستند که به خودی خود ارزش انجام دادن دارند. اصلا خود تجربیات غرقگی ذاتاً پاداش به حساب می آیند.

غرقگی زمانی اتفاق می افتد که چالش یک کار با مهارت فرد متعادل گردد. در واقع، هم باید خود کار چالش برانگیز باشد و هم سطح مهارت شخص باید بالا باشد. من اغلب به دانش آموزانم می گویم که وقتی ظرف ها را می شویند، احساس غرقگی نمی نمایند. بیشتر مردم ماشین ظرفشویی بسیار ماهری هستند و شستن ظروف کار چندان چالش برانگیزی نیست!

پس چه زمانی مردم غرقگی را تجربه می نمایند؟

تحقیقات Csíkszentmihályi در دهه 1970 بر افرادی متمرکز بود که کار هایی را انجام می دادند که از آن ها لذت می بردند. او شناگران، آهنگسازان، شطرنج بازان، رقصندگان، کوهنوردان و سایر ورزشکاران را مطالعه کرد. او در ادامه مطالعه کرد که چگونه افراد می توانند در تجربیات روزمره بیشتر غرقگی پیدا نمایند.

من یک اسنوبردسوار مشتاق هستم و مرتباً در کوه احساس غرقگی می کنم. دیگران با تمرین یوگا آن را احساس می نمایند - متأسفانه من نه! - با دوچرخه سواری، آشپزی یا دویدن. مردم می توانند با استفاده از رسانه های تعاملی، مانند انجام یک بازی ویدیویی، غرقگی را تجربه نمایند. توسعه دهندگان بازی های ویدیویی با این ایده بسیار آشنا هستند و در طراحی بازی ها به این عنصر بسیار فکر می نمایند.

اما چرا احساس غرقگی خوب است؟

قبلاً گفتم که میهای چیک سنت میهایی، غرقگی را راز خوشبختی نامیده. چرا اینطور است؟

خلسه برای انجام یک کار سرگرم نماینده می تواند به افزایش خودکنترلی، تعقیب هدف و حس رفاه یاری کند.

بنابراین دفعه بعد که برای انجام یک بازی ویدیویی احساس گناه می کنید، به خود یادآوری کنید که در واقع کاری را انجام می دهید که می تواند به موفقیت و رفاه طولانی مدت شما یاری کند!

توجه داشته باشید که کیفیت از کمیت در اینجا مهم تر است. تحقیقات نشان می دهد که صرف زمان زیادی برای بازی های ویدیویی تنها تأثیر بسیار کمی بر سلامت کلی شما دارد. به جای اینکه زمان بیشتری را صرف بازی کنید، روی یافتن بازی هایی تمرکز کنید که به شما یاری می نمایند غرقگی داشته باشید.

یک مطالعه اخیر بعلاوه نشان می دهد که غرقگی به افراد یاری می نماید در مواجهه با ناملایمات انعطاف پذیر شوند. بخشی از این امر به این علت است که غرقگی می تواند به تمرکز مجدد افکار و دور شدن از چیزی تنش زا یاری کند. مطالعات نشان داده اند که تجربه غرقگی می تواند به محافظت در برابر افسردگی و فرسودگی شغلی یاری کند.

تحقیقات بعلاوه نشان می دهند افرادی که احساسات قوی تری از غرقگی را تجربه کردند در طول قرنطینه بیماری کرونا در مقایسه با افرادی که تجربیات ضعیف تری داشتند، از حس رفاه بهتری برخوردار بودند. این ممکن است به این علت باشد که احساس غرقگی به آن ها یاری نموده است که حواسشان را از نگرانی دور نمایند.

چه بر سر مغز ما در حین غرقگی می آید؟!

محققان نزدیک به 50 سال است که غرقگی را مطالعه می نمایند، اما اخیراً آغاز به رمزگشایی از آنچه در مغز در طول غرقگی می گذرد، نموده اند. یکی از همکاران من، متخصص علوم اعصاب رسانه، رنه وبر، پیشنهاد نموده که غرقگی با یک پیکربندی خاص شبکه مغز مرتبط است.

این تجربه با فعالیت در ساختار های مغز مرتبط است که در احساس پاداش و پیگیری اهداف ما نقش دارد. این ممکن است یکی از دلایلی باشد که چرا غرقگی بسیار لذت بخش است و چرا مردم آنقدر روی کار هایی متمرکز هستند که باعث می گردد احساس غرقگی داشته باشند. تحقیقات بعلاوه نشان می دهد که غرقگی با کاهش فعالیت در ساختار های مغزی مرتبط با تمرکز بر خود مرتبط است. این ممکن است شرح دهد که چرا غرقگی احساس می تواند به منحرف کردن توجه افراد از نگرانی یاری کند.

وبر،جیکوب فیشر و من یک بازی ویدیویی به نام برخورد سیارک توسعه داده ایم تا به ما در مطالعه بهتر غرقگی یاری کند. در تحقیقات خودم، از شرکت نمایندگان می خواهم که در حین اسکن مغزشان، بازی Steroid Impact را بازی نمایند. کار من نشان داده که غرقگی با پیکربندی شبکه مغزی خاصی مرتبط است که احتیاج به انرژی پایینی دارد. در حین غرقگی، مغز در واقع پیکربندی شبکه خود را تغییر می دهد.

در حال حاضر، محققان نمی دانند که چگونه پاسخ های مغز مرتبط با غرقگی به حس رفاه و خوشبختی یاری می نمایند.

اما هنوز، شناخت ما از غرقگی اندک است. ما می توانیم پاسخ های و تغییرات مغز را در حین فلو مقدار بگیریم، اما دقیقا نمی دانیم که آنها هستند که باعث غرقگی می شوند یا آنها در پی غرقگی ایجاد می شوند.

محققان بر این باورند که ارتباط بین غرقگی و حس خوشبختی و رفاه، به 3 خاطر رخ می دهد:

سرکوب فعال شدن مغز در ساختار های مرتبط با تفکر درباره خود، کاهش فعالیت در ساختار های مرتبط با افکار منفی و افزایش فعال سازی در منطقه ها پردازش پاداش.

من استدلال می کنم که آزمایش این فرضیه حیاتی است. متخصصان پزشکی آغاز به استفاده از بازی های ویدیویی در برنامه های بالینی برای یاری به درمان اختلال نقص توجه/بیش فعالی یا ADHD نموده اند. شاید روزی وبلاگ سال آرامش بتواند به تجویز یک بازی ویدیویی مورد تایید اداره غذا و دارو به تقویت انعطاف پذیری افراد یاری کند یا به او در مبارزه با افسردگی یاری کند.

اینها شاید در آینده رخ دهند. در حال حاضر، امیدوارم که شما تصمیم بگیرید که در زندگی روزمره خود غرقگی بیشتری پیدا کنید و به اهداف اول سال خود برسید.

منبع - عکس نخست را خودم انتخاب کردم. چون هر چه فکر کردم عکسی از این بهتر نمی شد برای توصیف غرقگی انتخاب کرد:)