نرخ مشارکت نیروی کار ایران 10 درصد کمتر از ترکیه است - وبلاگ سال آرامش

به گزارش وبلاگ سال آرامش، بازار کار ایران به واسطه بحران های مالی با شرایط نامتعارفی روبروست. هر چند دولت سیزدهم در گزارش های اخبر خود تک رقمی شدن نرخ بیکاری در ایران را یکی از دستاورد های مورد استناد می داند، اما آنالیز اجمالی بازار کار نشان از آن دارد که نه تنها سهم زنان از بازار کار و نرخ مشارکت آن ها پایین است بلکه در کل مشارکت مالی در ایران پایین تر از استاندارد های جهانی و حتی کشوری، چون ترکیه ارزیابی می گردد.

به گزارش خبرآنلاین، بر اساس آخرین آمار های ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در کشور در سال 1401 با کاهشی در محدوده 0.2 واحد درصد به 9 درصد رسیده است.

نکته مهم اینجاست که در همین گزارش تاکید شده است در سال گذشته 40,9 درصد جمعیت 15 ساله و بیش تر از نظر مالی فعال بوده اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته اند. آنالیز تغییرات نرخ مشارکت مالی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به سال قبل (1400) تغییری نداشته است.

جمعیت شاغلین 15 ساله و بیشتر در سال 1401، برابر با 23 میلیون و 716 هزار نفر بوده که نسبت به سال قبل بیش از 268 هزار نفر افزایش یافته است.

شرایط نرخ مشارکت در ایران

یافته های گزارش منتشر شده از سوی آموزشگاه دانایان با امضای حسین عبده تبریزی نشان می دهد مقایسه نرخ مشارکت نیروی کار در اقتصاد ایران با سایر کشور ها نظیر آمریکا، آلمان و ترکیه حاکی از پایین بودن نرخ مشارکت در ایران است. نرخ مشارکت در ایران در شرایطی در محدوده 40 درصدی است که نرخ مشارکت نیروی کار در مالی، چون اقتصاد ترکیه 51 درصد است. این نرخ در آلمان 61 و در امریکا 62 درصد برآورد شده است.

پایین بودن نرخ مشارکت نیروی کار در ایران به پایین بودن شدید نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران بازمی گردد. نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران بسیار پایین و در حدود 13 درصد است. این میزان کمتر از یک چهارم نرخ مشارکت زنان در اقتصاد های پیشرفته و کمتر از نصف نرخ مشارکت زنان ترکیه ای است. با وجود این نرخ مشارکت مردان در اقتصاد ایران و ترکیه بیشتر از دو کشور امریکا و آلمان است. به این ترتیب کاهش نرخ مشارکت زنان، مشارکت کلی نیروی کار در ایران و ترکیه را بسیار کاهش داده است.

در این گزارش تاکید شده است روند تغییرات نرخ مشارکت را می توان در سه دورۀ متفاوت آنالیز کرد: دورۀ اول، سال های 1384 تا 1392 که نرخ مشارکت نزولی است؛ دورۀ دوم، سال های 1392 تا 1398 که نرخ مشارکت صعودی است؛ و دورۀ سوم، از سال 1398 تا 1401 که نرخ مشارکت روند نزولی دارد.

ذکر این نکته لازم است که طی این سه دوره، ِ جمعیت در سن کار (15 ساله و بیشتر) همیشه در حال افزایش بوده است، لذا نزولی بودن نرخ مشارکت به معنی رشد نامتناسب جمعیت فعال و عدم ورود جمعیت مولد به بازار کار است. آنالیز آمار ها نشان می دهد که جمعیت فعال در حد فاصل سال های 1384 تا 1392 به صورت مطلق ثابت مانده است. عدم افزایش جمعیت فعال در نیمۀ دوم دهۀ هشتاد به معنی تصمیم بخشی از جمعیت جوان بر عدم ورود به بازار کار بوده است. این اتفاق همزمان با افزایش تقاضا برای تحصیلات عالی و توسعۀ گستردۀ آموزش در مقاطع عالی تحصیلی است. به عبارت دیگر این رخداد باعث شده تا ارتباط کیفیت تحصیلات با احتیاج های بازار کار تا حدود زیادی قطع گردد.

منظور از نرخ بیکاری در ایران نرخ بیکاری مردان است

بر این اساس کاهش نرخ مشارکت مفهوم بیکاری در ایران و استناد به نرخ بیکاری را نیز دستخوش تغییر نموده است. در این گزارش تاکید شده است: نرخ بیکاری ایران در دو دهۀ گذشته به صورت میانگین حدود 10 درصد بوده است. با توجه به نرخ مشارکت پایین زنان، روند نرخ بیکاری در ایران متأثر از نرخ بیکاری مردان است. نرخ بیکاری زنان و مردان به طور معمول روند مشابهی دارد، لیکن نرخ بیکاری زنان حدود 9 درصد بالاتر از نرخ بیکاری مردان است. در دوره هایی که شرایط مالی نامساعد بوده است یعنی در سال های 1389 تا 1392، و سال های 1399 تا 401، از همبستگی این دو نرخ کاسته شده و گاهی دو نرخ رابطۀ منفی با یکدیگر داشته اند. این بدان معناست که وقتی اقتصاد ایران با بحران روبرو می گردد، و این بحران به بنگاه و خانوار ها تسری می یابد، زنان اولین قربانیان آن هستند.

زنگ خطر نرخ بیکاری در جوانان

توجه به بیکاری جوانان بسیار مهم و شاخصی مجزا برای پیش بینی آینده است. نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 سال در ایران بسیار بالاست. نرخ بیکاری جوانان بیش از 16 درصد، نرخ بیکاری ِ مردان جوان 13 درصد و نرخ بیکاری ِ زنان جوان 28 درصد است. نرخ بیکاری جوانان به صورت میانگین 7 درصد از نرخ بیکاری معمول بالاتر است. در سایر کشور های مورد آنالیز نیز این تفاوت در نرخ بیکاری کل با نرخ بیکاری جوانان دیده می گردد، با این تفاوت که فاصلۀ این دو نرخ بیکاری در اقتصاد های پیشرفته کمتر از 4 درصد است.

در نمودار پیش رو نرخ بیکاری جوانان برای چند کشور نمونه ارائه شده است. نرخ بیکاری در ایران حدودا دو برابر اقتصاد های پیشرفته است. در این حوزه نیز نرخ بیکاری را می توان برای زنان و مردان به تفکیک مقایسه کرد. نرخ بیکاری زنان و مردان کشور های آلمان و امریکا در یک سطح است و حتی در بیشتر سال ها نرخ بیکاری زنان کمتر از مردان است، اما نرخ بیکاری زنان ایرانی بسیار بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. به طور میانگین نرخ بیکاری زنان 70 درصد بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. این بدان معناست که علاوه بر آن که نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ایران نسبت به اقتصاد های پیشرفته بسیار پایین تر است، تعداد بیشتری از زنان ایرانی که خواستار ورود به بازار کار هستند در یافتن شغل مناسب ناموفقند.

بیکاری

به این ترتیب توجه به این نکته لازم است که واقعیت پایین بودن نرخ مشارکت و این حقیقت که عده زیادی از مردم کار نمی نمایند و از جستجوی کار ناامید شده اند بسیار مهمتر از ان است که نرخ بیکاری 9 درصد باشد یا یازده درصد.

در نهایت بازار کار ایران با بحرانی جدی روبروست. عدم اشتغال زایی اقتصاد، نسبت وابستگی بالا، نرخ مشارکت پایین زنان و نرخ بیکاری بالای زنان در کنار نرخ بیکاری بالای جوانان از مهمترین بحران های بازار کار در ایران محسوب می شوند.