زندگینامه زکریای رازی، از کشف الکل تا دلیل مرگ - وبلاگ سال آرامش

به گزارش وبلاگ سال آرامش، زکریای رازی بزرگ ترین شیمی دان ایرانی محسوب می گردد. او کاشف الکل و گردآورنده آثار ارزشمندی در زمینه پزشکی، فلسفه، ریاضیات و کیهان شناسی است.

ابوبکر محمد بن زکریای رازی، دانشمند، فیلسوف، پزشک، ریاضی دان و کیهان شناس ایرانی متولد ری است. بسیاری از مردم او را به سبب کشف الکل و جوهر گوگرد (سولفوریک اسید) می شناسند. از آنجایی که زکریای رازی بر علوم مختلفی تسلط داشت، بعضی به او لقب همه چیز دان را داده بودند. رازی علاوه بر تخصص در کیمیاگری، در علم پزشکی و فلسفه نیز استاد بود و یافته ها و آثار زیادی از خود در این زمینه به جا گذاشته است.

هرآنچه که باید درباره زکریای رازی بدانید:

• زکریای رازی کیست؟
• زندگی نامه زکریای رازی
• آرامگاه زکریای رازی
• کشف زکریای رازی

زکریای رازی کیست؟

محمدبن زکریای رازی یکی از بزرگ ترین پزشکان ایران در سده میانه محسوب می گردد؛ او گردآورنده آثاری در زمینه های مختلف از جمله ریاضیات، شیمی، کیهان شناسی و فلسفه است؛ اما مهم ترین علت معروفیت وی بین مردم کشف الکل و اسید سولفوریک به شمار می رود. به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریور در تقویم روز بزرگداشت رازی و روز داروساز نام گذاری شده است.

رازی بعلاوه بنیانگذار شیوه نوین معاینه در بیمارستان ها است؛ به صورتی که بیمار در حضور شاگردان پزشکی معاینه می گردد یا ابتدا پیش از معاینه به وسیله پزشک، توضیح حال او به وسیله شاگردان پزشکی گرفته می گردد.

زندگی نامه زکریای رازی

رازی در شعبان سال 256هجری (856میلادی) در ری زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در این شهر گذراند. در نوجوانی به موسیقی علاقه مند بود و عود می نواخت و گاهی نیز شعر می سرود. او در جوانی ابتدا مشغول به زرگری و بعدا کیمیاگری شد. ورود به این عرصه با آسیب به بینایی وی با مواد شیمیایی همراه بود که همین امر باعث سوق دادن او به سمت علم پزشکی شد و او زمانی که در پی درمانی برای بینایی خود بود، به آموختن پزشکی روی آورد و در نهایت در سن 30 سالگی به بغداد رفت و در بیمارستان بغداد در علم پزشکی استاد شد. او پس از خاتمه آموختن پزشکی ریاست بیمارستان معتضدی در بغداد را به عهده گرفت، اما پس از مرگ معتضد، خلیفه عباسی به ری بازگشت. رازی پس از بازگشت خود ریاست بیمارستان ری را به عهده گرفت و در آنجا تا خاتمه عمر خود به تربیت دانشجویان و طبابت مشغول شد.تاریخ وفات زکریای رازی معین نیست؛ اما ابوریحان بیرونی زمان فوت او را ماه شعبان سال 313هجری قمری نوشته است.

رازی در سال های خاتمهی عمر،بینایی خود را از دست داد که روایت های مختلفی دراین باره وجود دارد؛اما بیرونی سبب کوری او را کار کردن با مواد شیمیایی مختلف و بخار جیوه بیان نموده است.

زکریای رازی در دوران زندگی خود کتاب های بسیاری نوشته است. تعداد این کتاب ها که در زمینه های ریاضیات و نجوم، تفسیر و تلخیص، فلسفه، مافوق طبیعه، الهیات، کیمیاگری، کفریات و فنون دیگر است بالغ بر 180 جلد است. مهم ترین کتاب های نوشته شده به وسیله رازی الحاوی و البرهان نام دارند. فعالیت های رازی در زمینه پزشکی بسیار چشم گیر است. با مطالعه آثار او می توان دریافت که نه تنها در پزشکی، بلکه در جراحی هم صاحب نظر بوده است. برای مثال، در یکی از آثار خود تاکید نموده است که در صورتی که سنگ مثانه از روش های طبی قابل درمان نباشد، باید آن را با انجام عمل جراحی درمان کرد. از دیگر نظریه ها و یافته های رازی می توان به قدم های وی در حوزه شکستگی ها و در رفتگی ها، تاکید به نقش خوراک بر تندرستی و نوشته هایی درباره بیماری های بچه ها اشاره نمود.

رازی نظریاتی در باب فلسفه نیز داشت. او از تفکرات فلسفی رایج عصر خود که فلسفه ارسطویی - افلاطونی بود، پیروی نمی کرد و عقاید خاص خود را داشت که مورد انتقاد اهل فلسفه قرار می گرفت. او در فلسفه به سقراط و افلاطون متمایل بود و تأثیراتی از افکار هندی و مانوی در فلسفه او به چشم می خورد. با این وجود هرگز تسلیم افکار مشاهیر دیگر نمی شد و اطلاعاتی را که از پیشینیان به دست آورده بود مورد مشاهده و تجربه قرار می داد و سپس نظر و قضاوت خود را بیان می کرد و این را حق خود می دانست که نظرات دیگران را تغییر دهد یا تکمیل کند.

رازی فلسفه را چنین تعریف می نماید که انگار فلسفه تشبه به خداوند عزوجل است به قدر طاقت انسانی و چون آفریدگار بزرگ در نهایت علم و عدل و رحمت است پس نزدیک ترین افراد به خالق، داناترین و عادل ترین و رحیم ترین آن ها است. طبق نظریات رازی دنیا سراسر شر و رنج است و تنها راه نجات، عقل و فلسفه استو روان ها از تیرگی این عالم پاک نمی گردد و نفس ها از این رنج رها نمی شوند مگر به وسیله فلسفه؛ در فلسفه اخلاق رازی مسئله لذت و رنج از اهمیت زیادی برخوردار است.

رازی با وجود آن که به خدا و ماوراء الطبیعه اعتقاد داشت، نبوت و وحی را نفی می کرد و ضرروت وجود آن ها را رد می کرد. رازی در دو کتاب فی النبوات و فی حیل المتنبین به نفی نبوت پرداخته است.

بعلاوه بر اساس بعضی از آثار او گفته می گردد که عقایدی که درباره ادیان داشت سبب شد که او مورد انتقاد اهل مذهب واقع گردد و از این رو بیشتر آثار وی در این زمینه به وسیله مذهیبان آن دوره از بین رفته است. به همین دلیل از نظرات رازی به جز در نوشته های مخالفان او اطلاعاتی در دست نیست.

آرامگاه زکریای رازی

زکریای رازی تا خاتمه زندگی خود در ری ماند اما آرامگاه وی تا به امروز ناشناخته مانده است. بر اساس اطلاعات موجود در کتاب آثار بازمانده از ری قدیم دکتر حسین کریمان و گفته های مدیر پژوهش مرکز نجوم آستان حضرت عبدالعظیم حسنی گمانه زنه هایی درباره محل دقیق دفن زکریای رازی انجام شده است که نشان می دهند رازی احتمالا در امامزاده شعیب کنونی دفن شده است.

کشف زکریای رازی

رازی تحصیل شیمی را پیش از پزشکی شروع کرد. او با وجود اینکه کیمیاگری را باور داشت، پایه گذار شیمی نوین است و آثار ارزنده ای از خود در باب این علم به جای گذاشته است. مهم ترین کتاب رازی در زمینه شیمی، کتاب سرّ الاسرار است.

با وجود گذشت سال های بسیار، زکریای رازی هنوز بزرگ ترین شیمی دان ایرانی است و از همین رو کشفیات زیادی در زمینه شیمی داشته است که می توان از بین آن ها به الکل، اسید کلریدریک، استات مس برای شست و شوی زخم ها، مرگ موش و اسید سیتریک اشاره نمود.

علاوه بر این ها، رازی کشفیاتی در زمینه پزشکی نیز دارد. او اولین کسی است که تفاوت های بین آبله و سرخک را بیان نمود و آن ها را از یکدیگر تمیز داد. او بعلاوه نخستین پزشکی است که داروهای الکالوئیدی غیرسمی را ساخت و در درمان بیمارانش استفاده کرد.

پرسش های متداول

زکریای رازی کیست؟

محمدبن زکریای رازی یکی از بزرگ ترین پزشکان ایران در سده میانه محسوب می گردد؛ او گردآورنده آثاری در زمینه های مختلف از جمله ریاضیات، شیمی، کیهان شناسی و فلسفه است.

زکریای رازی در کجا به دنیا آمد؟

رازی در شعبان سال 256هجری (856میلادی) در ری زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در این شهر گذراند.

زکریای رازی کاشف چیست؟

رازی کشفیات زیادی در زمینه شیمی داشته است که می توان از بین آن ها به الکل، اسید کلریدریک، استات مس، مرگ موش و اسید سیتریک اشاره نمود.

آرامگاه زکریای رازی کجاست؟

آرامگاه رازی تا به امروز ناشناخته مانده است؛ اما محل دفن او احتمالا در آرامستان امامزاده شعیب کنونی باشد.